Pyta Darek
Gram w klubie w piłkę nożną, niestety przez kontuzje cały czas mam regres, w coraz słabszym klubie mam przyjemność grać. Chodzę również na siłownię. Mam taki problem, że zupełnie brak mi motywacji na jakikolwiek trening, nawet na siłownię nie chce mi się iść. Bedąc w okresie „przyrostu masy mięsniowej” jak i siły mam regers mocy, nawet spadki wagi, trzymając dietę…po prostu mam dość wszystkiego, nie chce mi się, mam ochotę tylko na spanie, leżenie, jedzenie. Brak mi zupełnie motywacji, może się przetrenowałem czy coś, nie wiem. Wiem tyle, że potrzebuję pomocy. Muszę od nowa napędzić się na ciężką pracę… Pozdrawiam
Odpowiada Psycholog Sportu Karolina Chlebosz
Witaj Darku,
Psychologiczne modele urazów w sporcie zakładają, że są one bezpośrednim wynikiem stresujących doświadczeń, w czasie których dochodzi do odpowiedzi fizjologicznej polegającej między innymi na wzroście napięcia mięśniowego i skurczów mięśni, które zwiększają ryzyko kontuzji (Williams, Andersen 1998).
Ponadto modele teoretyczne dotyczące reakcji na uraz, procesów dotyczących rehabilitacji i powrotu do sportu zakładają, że na reakcje zawodnika na kontuzję mają wpływ czynniki osobowościowe, historia osobista stresujących doświadczeń oraz zasoby odnoszące się do radzenia sobie (zintegrowany model odpowiedzi na uraz w sporcie).
Po doznaniu kontuzji pierwszy zespół reakcji odnosi się do oceny poznawczej – utraty, wyzwania, możliwości radzenia sobie ze stresem, ocenę konieczności zmiany celów sportowych, szacowanie prawdopodobieństwa powrotu do pełnej sprawności czy ocenę samego siebie pod względem tożsamości sportowej (Wiese- Bjornstal i in. 1998). Do czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia dużego natężenia emocji negatywnych po kontuzji należą: młody wiek, silna identyfikacja ze sportem oraz poczucie, że od wypełniania sportowych ról zależy ocena samego siebie (uzależnienie samooceny od wykonania sportowego).
Kontuzja wywołuje mniejsze zmiany w emocjach, jeśli sportowiec spostrzega, że ma zasoby niezbędne do poradzenia sobie z kontuzją i wyżej ocenia swoją ogólną sprawność fizyczną (Brewer 2007). Wsparcie społeczne i satysfakcja z jego otrzymywania są czynnikami obniżającymi poziom emocji negatywnych po urazie (Brewer 2009). Trzy konstrukty z teorii samodeterminacji – kompetencja, autonomia i poczucie bycia w relacjach z innymi były mocno związane z udanym powrotem do uprawiania sportu po kontuzji i realistycznymi oczekiwaniami dotyczącymi osiągnięć po okresie kontuzji i rehabilitacji.
Poza tym jednym z głównych czynników, zwiększających możliwość aktywnego uczestnictwa w rehabilitacji i szybkiego powrotu po urazie, jest przekonanie o kontrolowalności i własnej skuteczności (Hagger i in. 2005). Wewnętrzne poczucie kontroli sprzyja dłuższemu wykonywaniu ćwiczeń rehabilitacyjnych. W powrocie do sprawności ważny jest nie tylko powrót na poprzedni poziom, ale wykorzystanie kontuzji jako okazji do większego rozwoju.
Jeżeli chodzi o interwencje psychospołeczne, które mogą być Ci pomocne i sprzyjać adaptacji po urazie to wspomniałabym o metodach i technikach treningu mentalnego. Najczęściej stosowany jest biofeedback, w którym ocenia się napięcie poszczególnych grup mięśniowych lub mięśni. Stosuje się również strategie wyobrażeniowe (wizualizację), gdzie dominują tematy związane z udanym powrotem do trenowania, procesem leczenia oraz wyobrażeniowe ćwiczenie umiejętności sportowych, zarówno dotyczące uprawianej dyscypliny, jak i zadań związanych z rehabilitacją. Ponadto stosuje się techniki poznawczo- behawioralne, w celu optymalizacji procesu zdrowienia po urazie, są to m.in. identyfikacja negatywnych myśli automatycznych, identyfikacja myśli alternatywnych i poszukiwanie dowodów na ich potwierdzenie, relaksacja, desensytyzacja, mająca na celu obniżenie lęku.
Dobrze jest, gdy zawodnik jest częścią zespołu rehabilitacyjnego – rozumie, jaki ma uraz i jak go leczyć. Istotne w procesie leczenie kontuzji ustanowienie sobie celów sportowych i rehabilitacyjnych, zapewnienie poczucia skuteczności i motywacji do dalszego udziału w sporcie, koncentracja na wykonaniu, a nie na wyniku, wsparcie społeczne oraz kontakt ze swoją dyscypliną.
Pomocne może być także inspirowanie się historiami sportowców, którzy byli w takiej samej sytuacji np. Marek Twardowski, Sebastian Świderski, Rafael Nadal, Michael Phelps, Agata Wróbel, John Bachar czy Martina Cufar.
I najważniejsze – pamiętaj, że każdy kryzys jest szansą i jest rozwojowy!
Pozdrawiam i życzę powodzenia!
Karolina
