Praca w psychologii sportu wymaga ogólnej znajomości sportu, specyfiki danej konkurencji oraz dostosowania metod i technik wspomagania psychologicznego do cech i umiejętności danego zawodnika/ zespołu. Trening mentalny powinien wzmacniać oddziaływania trenerów danej dyscypliny.
Trening mentalny podobnie jak sportowy jest procesem. Opanowanie podstawowych umiejętności może zająć kilka- kilkanaście tygodni. Najlepszym okresem na rozpoczęcie takiego treningu to tak zwany okres przejściowy, tzn. po zakończeniu sezonu, a przed rozpoczęciem przygotowań do następnego. Trening mentalny to zbiór metod i technik, które poprzez systematyczne i długotrwałe oddziaływania prowadzą do wzrostu kontroli zachowania, działań i emocji oraz fizjologicznych procesów zachodzących w organizmie zawodnika (Nowicki, 1991, s. 153-154).
Do najważniejszych etapów treningu psychologicznego należą m.in. opanowanie technik relaksacyjnych, koncentrujących; opanowanie treningu wyobrażeniowego uwzględniającego specyfikę danej dyscypliny sportu; opanowanie programu pozwalającego przygotować się pod względem technicznym, taktycznym oraz mentalnym do konkretnych zawodów.
Rozpoczynając do pracy z zawodnikiem psycholog sportu powinien mieć świadomość, że podejmowanie konkretnych działań powinno odnosić się do szerszego kontekstu, na który składa się dobra diagnoza, sformułowanie problemu, opracowanie programu działań opartego na dobrej teorii oraz zaplanowanie monitoringu osiągnięć.
Aby świadczyć usługi najwyższej jakości i pracować zgodnie ze standardami obowiązującymi w nauce oraz praktyce psychologicznej. Psycholog sportu powinien uzupełniać, poszerzać i aktualizować swoją wiedzę oraz doskonalić swój warsztat pracy. Zanim stanie się ekspertem w swojej dziedzinie, przechodzi przez kolejne etapy rozwoju zawodowego. Od kompetentnego psychologa sportu wymaga się: psychologicznego wykształcenia; znajomości specyfiki sportu; umiejętności posługiwania się metodami diagnostycznymi; znajomości zasad mentalnego psychologicznego w sporcie; umiejętności pracy w zespole specjalistów z różnych dziedzin (trener danej dyscypliny, fizjoterapeuta, trening motoryki).
Psychologia sportu jest niezwykle popularną dziedziną.Z pewnością w dużej mierze przyczyniają się do tego zawodnicy, którzy zaznaczająą znaczenie treningu mentalnego w przygotowaniu.
Z tego powodu istnieje duże niebezpieczeństwo, że pracy tej będą się podejmować osoby bez właściwego przygotowania. Aby pracować ze sportowcami i być efektywnym nie wystarczy sama znajomość różnego rodzaju technik i narzędzi. Początkujący psychologowie bardzo często szukają drogi na skróty. Tymczasem, by móc skutecznie wspierać zawodników w drodze do mistrzostwa sportowego, trzeba cierpliwie przechodzić kolejne etapy zawodowego rozwoju, najlepiej pod kierunkiem doświadczonych specjalistów. Psycholog sportu powinien być świadomy, że psychologia sportu wykorzystuje teorie, zasady i techniki zaczerpnięte z psychologii nie tylko w celu poprawy poziomu osiągnięć, ale także osobistego rozwoju osób uprawiających sport (Blecharz, 2005).
Sport może funkcjonować bez psychologów, ale nie bez psychologii. Czasem zawodnicy wypracowują własne sposoby rozwiązywania problemów psychologicznych wiążących się z uprawianiem sportu. Korzystają też ze wsparcia psychologicznego ze strony trenerów oraz innych członków sztabu szkoleniowego.
Sport potrzebuje psychologii i będzie jej potrzebował, dlatego tak ważne jest, aby praca psychologów była najwyższej jakości!
LITERATURA
Anshel, M. H. (2003). Sport psychology. From theory to practice. San Francisco: Benjamin Cummings.
Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka.
Blecharz, J. (2005). Wsparcie psychologiczne w drodze do mistrzostwa sportowego. Referat wygłoszony na XXXII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Kra- ków, 22-25 września.
Brzezińska, A. (1999). Komu i do czego jesteśmy potrzebni? O podwójnej roli psychologa w zmieniającym się świecie. Referat wygłoszony na XXX Jubileuszowym Zjeździe PTP, Warszawa, 9-12 września 1999.
Butler, R. J. (1996). Sports psychology in action. Oxford: Butterworth-Heinemann. Everly, G. S., Rosenfeld, R. (1992). Stres. Przyczyny, terapia i autoterapia. Warszawa:PWN
Griffith, C. R. (1926). Psychology of coaching. New York: Scribners (wyd. II – 1928).
Jarvis, M. (2003). Psychologia sportu. Gdańsk: GWP.
Karolczak-Biernacka, B. (1986). Studia nad zachowaniem się sportowca w sytuacji trudnej. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”.
Krawczyński, M., Nowicki, D. (red.) (2004). Psychologia sportu w treningu dzieci i młodzieży. Warszawa: COS.
