Sportowiec wysokoreaktywny

Pyta Kamil

Jestem czynnym zawodnikiem oraz młodym trenerem. Jeżdżę na różne konferencje, kursy itp., gdzie wiele razy był poruszany temat stresu. Jednak przechodząc do meritum: podczas treningów jestem praktycznie nie do zatrzymania. Nie ważne, w jakim klubie gram: czy jest to 3 czy 4 liga. Na treningu (jak to mnie określono) jestem „Mistrzem Treningów”, czyli osobą, która na treningu bryluje, ale podczas meczu…ZERO. Nie powiem, że w meczu jest u mnie zero, ale nie gram nawet na 40% swoich możliwości. Czym może to być spowodowane? Taka sytuacja ma miejsce już od 4-5 lat. Ciężko jest mi to zrozumieć. W meczach szybko pozbywam się piłki, nie biorę gry na siebie, nie wykorzystuję tego, że mam mocne i precyzyjne uderzenie. Natomiast na treningu potrafię „przejść” cały zespół. Jak dochodzi do meczu, nie wyróżniam się znacząco.

Odpowiada Psycholog, specjalista z zakresu roli temperamentu w sporcie Jarosław Suski

Wydaję mi się, że źródło Twoich problemów może mieć podłoże temperamentalne. Temperamentem nazywamy względnie stałe cechy osobowości, odnoszące się do formalnych cech zachowań. Obejmuje on sześć cech. Cechą, która najbardziej powinna Cię zainteresować jest reaktywność emocjonalna. Jest to tendencja do intensywnego reagowania na bodźce, które wywołują emocje, na przykład wspomniany przez Ciebie mecz o punkty. Nadmiar pobudzenia, ale też jego niedomiar to czynniki stresogenne. Czynnikiem stresogennym może być właśnie ten mecz o punkty, który powoduje, że zawodnik nie jest w stanie wykorzystać 100% swoich możliwości. Są też zawodnicy, którzy w takiej sytuacji (mecz o punkty) mają dużą zdolność koncentracji i wykazują dużą skuteczność. Wynika to z ich temperamentu.

U zawodników wysokoreaktywnych, którzy mają przed sobą trudne zadanie, poziom optymalnego pobudzenia staje się bardzo niski. Pod wpływem dużego  stresu można u nich zauważyć spowolniony czas reakcji, pogorszenie wrażliwości kinestetycznej, obniżenie cech motywacji i samooceny m.in. upór, stanowczość, zdyscyplinowanie, wytrzymałość czy panowanie nad sobą. U zawodników wysokoreaktywnych dochodzi również do hamowania bezwarunkowego w korze mózgowej, co zakłóca motorykę. Jednostki te posiadają mechanizm wzmacniający stymulację, przez co te same bodźce wzbudzają silniejszą reakcję niż u osób, które cechują się niższym poziomem reaktywności. Jednym słowem: zawodnik wysokoreaktywny będzie bardziej podatny na bodźce (w tym przypadku na stres wynikający z walki o meczowe punkty) niż zawodnicy o niższym poziomie reaktywności. Zawodnicy niskoreaktywni podczas meczu o punkty będą bardziej zmobilizowani, a ich organizm wykaże się zwiększoną sprawnością. W ich przypadku działa mechanizm tłumienia stymulacji, czyli: te same bodźce (np. stres towarzyszący ważnym rozgrywkom) powoduje u nich słabszą reakcję niż u osoby bardziej reaktywnej.

Sportowcy wysokorekatywni często dostają przezwisko od szkoleniowców oraz kolegów z zespołu „Mistrz Treningu”, ponieważ najwyższą formę prezentują podczas treningów bądź gier szkoleniowych, nie potrafiąc przełożyć swojej dyspozycji na spotkania „o punkty”. Z kolei zawodnicy niskoreaktywni często nie pokazują pełni swoich możliwości na treningach, osiągając swoje maksimum dopiero w warunkach silnej stymulacji tj. podczas meczów najwyższej rangi. Stres przedstartowy dla osoby niskoreaktywnej wywołuje obciążenie psychiczne na optymalnym poziomie pobudzenia. Natomiast w przypadku osoby wysokorekatywnej ta sama sytuacja stresowa wywołuje przeciążenie i problemy. Można założyć, że osoby niskoreaktywne są potencjalnie bardziej przystosowane do uprawiania zawodowego sportu.

Dzięki wykorzystaniu odpowiednio dobranych technik psychoterapeutycznych w aktywności sportowej, a także ćwiczeń relaksacyjnych, ćwiczeń umożliwiających długotrwały kontakt ze środowiskiem silnie stymulującym, jednostka – niezależnie od poziomu reaktywności – staje się odporna na tego typu oddziaływania. Stąd też bierze się spokój u zawodników bardziej doświadczonych. Można to zauważyć w grach zespołowych, gdzie młodsi zawodnicy, którzy nie mają jeszcze tak dużego kontaktu z boiskiem, reagują zupełnie inaczej niż tzw seniorzy, którzy mają już sportowe obycie. Mimo wszystko, dla sportowców najważniejszy jest styl działania i on powinien zostać dobrany indywidualnie dla każdego typu zawodnika.

PODZIEL SIĘ
Poprzedni artykułStres przed zawodami
Następny artykułPowrót do formy po kontuzji

Psycholog, specjalista z zakresu roli temperamentu w sporcie