Pyta Joanna
Gram w tenisa. Co zrobić, aby przez cały trening utrzymać wysoki poziom koncentracji? Podczas treningu na początku wszystko jest ok – 100% skupienia, jednak na kilkanaście, 20-25 minut przed jego końcem już nie potrafię się skupić na tym, co robię. Jak utrzymać wysoki poziom koncentracji przez cały trening?
Odpowiada Trener Mentalny, Certyfikowany Coach Robert Grabarczuk
Koncentracja jest niezwykle interesującym zagadnieniem, które w dużym stopniu decyduje o efektach naszego treningu oraz rezultatach osiąganych w trakcie zawodów. Większość sportowców jak i ich trenerów wskazuje koncentrację jako kluczowy składnik sukcesu w sporcie. W wywiadach przeprowadzanych po większości imprez sportowych często słyszymy, że danemu sportowcowi zabrakło koncentracji w decydującym momencie i z tego powodu poniósł porażkę. Trenerzy często krzyczą do swoich podopiecznych „skoncentruj się!”, tylko co ta wskazówka tak naprawdę znaczy i w jaki sposób sportowiec ma zastosować otrzymaną podpowiedź od swojego trenera?
Okazuje się, że utrzymanie wysokiego poziomu koncentracji przez długi czas w trakcie treningu lub zawodów sportowych nie jest łatwe. Co więcej, czasem po prostu nie jest możliwe ze względu na aktualny poziom umiejętności sportowca w koncentrowaniu się. Każdy z nas posiada swój indywidualny poziom koncentracji, jest to tak zwana wewnętrzna „bateria”. Ta „bateria” ma swój określony poziom żywotności jeśli chodzi o naszą zdolność koncentracji uwagi. Jeśli ją wyczerpiemy nasz umysł automatycznie przełączy naszą koncentrację na inne czynniki, które mogą nie być istotne lub – co gorsza – mogą nawet przeszkadzać w efektywnym wykonywaniu czynności związanych z daną dyscypliną sportu.
W celu pełnego zobrazowania wspomnianego zagadnienia przeanalizuj następujący przekład: tenisista przez cały trening wykorzystuje koncentrację zewnętrzną-wąską, czyli skupia się tylko i wyłącznie na piłce oraz innych pojedynczych czynnikach pozytywne wpływających na grę w tenisa. Po upływie 40 minut bardzo dobrego treningu sportowiec nagle traci koncentrację. „Bateria” związana z koncentracją zewnętrzną-wąską została wyczerpana. Przez kolejne 30 minut tenisista ma zauważalne problemy z koncentracją, zaczynają mu przeszkadzać dźwięki dochodzące z oddali, osoby ćwiczące obok, nawierzchnia, na której gra, myśli oceniające poziomem własnej gry i aktualną formę. Tenisista tak naprawdę nie stracił koncentracji, ale wykorzystał swój indywidualny poziom energii przypisany do konkretnego wymiaru koncentracji, w tym przypadku koncentrację zewnętrzną – wąską. Z tego powodu mózg automatycznie przełączył koncentrację na obszar, w którym sportowiec ma większe pokłady energii. A chodzi tutaj o koncentrację zewnętrzną – szeroką, czyli taką dzięki której sportowiec zauważa całe spektrum sytuacji, które dzieją się wkoło, między innymi słyszy dźwięki, zauważa inne osoby. Koncentracja wewnętrzna szeroka umożliwia również sportowcom analizowanie swojego poczynania na korcie tenisowym.
Brak koncentracji tenisisty w czasie ostatnich 30 minut wynika z faktu, iż nadal wykonuje ćwiczenia wymagające dużej koncentracji zewnętrznej-wąskiej, natomiast „bateria” związana z tym poziomem koncentracji została już wyczerpane i czeka na regenerację. Dobrą informacją jest fakt, że umiejętność koncentracji można nabyć i stale rozwijać w celu zwiększenia poziom żywotności wspomnianej „baterii”. Koncentracja jest taką samą umiejętnością jak wszystkie inne umiejętności nabywane w trakcie naszego życia. Nie rodzimy się z nią, możemy ją jednak rozwijać i udoskonalać. Każda dyscyplina sportu wymaga od sportowca koncentracji na specyficznych, kluczowych dla danej dyscypliny elementach. Warto zatem przeprowadzić diagnozę kluczowych elementów koncentracji przynależących do uprawianej przez sportowca dyscypliny sportu. Każda dyscyplina wymaga rozwijania określonych dla niej obszarów koncentracji.
Pomocne w rozwijaniu koncentracji są różnego rodzaju ćwiczenia dedykowane właśnie rozwijaniu tej umiejętności. Warto w takim przypadku skonsultować się ze specjalistą, który pomógłby dobrać adekwatne ćwiczenia do uprawianej przez sportowca dyscypliny sportu. Ciekawym eksperymentem jest ćwiczenie koncentracji zewnętrznej-wąskiej poprzez obserwowanie sekundowej wskazówki zegara przez pełne 60 sekund. Przez jaki okres czasu jesteś w stanie obserwować wskazówkę mając tylko jedną myśl w umyśle? Po ilu sekundach masz w swojej głowie więcej niż jedną myśl? Jakie czynniki zakłócają Twoją koncentrację w trakcie obserwowania wskazówki zegara? Odpowiedzi na powyższe pytania mogą dostarczyć ciekawych wniosków do indywidualnej analizy.
Innym sposobem na utrzymanie wysokiego poziomu koncentracji, (czyli koncentracji na istotnych czynnikach w kontekście uprawianej dyscypliny) jest unikanie monotonności treningu. Odpowiednia konstrukcja sesji treningowej może sprawić, że sportowiec będzie przez cały trening odznaczał się wysokim poziomem skupienia uwagi na ważnych dla gry elementach. Z tego powodu tak ważne jest poznanie kluczowych obszarów koncentracji dla konkretnej dyscypliny sportu. Dzięki uzyskanym informacjom trening będzie urozmaicony oraz jeszcze bardziej efektywny. Urozmaicony to znaczy taki, w którym sportowiec będzie wykorzystywał różne wymiary koncentracji na przemiennie, nie zużywając tym samym poziomu energii przypisanej dla danego wymiaru koncentracji.
Efektywne może okazać się robienie krótkich przerw odrywających nas od monotonnego ćwiczenia wykonywanego w trakcie treningu – krótka rozmowa, ćwiczenie rozciągające lub kilka podskoków. Taki zabieg może podziałać jak „orzeźwiający prysznic” na naszą koncentrację. Umiejętne zarządzanie koncentracją jest kluczem do sukcesu.
Podsumowując, pomocne w utrzymaniu koncentracji przez długi okres czasu będą regularne ćwiczenia poprawiające koncentrację oraz stosowanie urozmaiconego treningu sportowego. Efektem podjętych działań będzie dłuższa żywotność „baterii” odpowiedzialnej za dany rodzaj koncentracji oraz zwiększenie szybkości rekcji na bodźce zewnętrzne w trakcie gry. Ponadto naprawdę warto spokojnie usiąść, zastanowić się i wypisać na kartce wszystkie czynniki zakłócają naszą koncentrację w trakcie treningu. Dowiemy się wtedy, na jakich czynnikach zewnętrznych lub wewnętrznych koncentrujemy swoją uwagę, które nie sprzyjają jakości naszego treningu. Taka wiedza to już bardzo dużo, gdyż jesteśmy wtedy o krok bliżej do znalezienia odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, jak zapobiegać występowaniu owych zakłóceń koncentracji lub jak sobie z nimi radzić w przyszłości.
