Pyta bartek
Jak poradzić sobie z przedstartowym stresem?
Odpowiada Psycholog Sportu Katarzyna Grześczyk
Bartku, tytułem wstępu napiszę, że stres przedstartowy jest reakcją całkowicie normalną i naturalną. Każdy zawodnik odczuwa stres i w związku z tym dobrze jest zaakceptować fakt, że stanowi on integralną część uprawianego przez Ciebie sportu. Ważne, żeby stres negatywny, paraliżujący (tzw. dystres) zamienić w stres pozytywny, mobilizujący (tzw. eustres). Jednym słowem należy uczynić stres swoim przyjacielem, a nie wrogiem.
Jak to osiągnąć? Oczywiście przydatne jest stosowanie technik relaksacyjnych i oddechowych, a także techniki wyznaczania celów. Możesz także wizualizować samą sytuację startową. Aby taka wizualizacja była efektywna powinna mieć charakter pozytywny (ale realny) i wielozmysłowy (nie tylko wzrok jest ważny, zwróć uwagę również na to, co słyszysz, jakie zapachy czujesz). Wizualizuj w stanie relaksu, przy zamkniętych oczach. Istotne w radzeniu sobie ze stresem jest samopoznanie i samoobserwacja. Zadaj sobie pytania: „jak sobie radzę ze stresem?”, „kiedy stres jest większy, kiedy mniejszy?”, „gdzie najmocniej w ciele go odczuwam?”, „jakie niezdrowe („negatywne”) myśli/przekonania towarzyszą mi przed startem?”, „co mi pomaga?”.
Na pewno przed każdymi zawodami prowadzisz tzw. autorozmowę (self-talk), którą zresztą każdy z nas prowadzi w wielu sytuacjach życiowych, nawet tych najbardziej banalnych. Warto zwrócić na to uwagę i sprawić, żeby taki dialog wewnętrzny stał się Twoim sprzymierzeńcem. Parafrazując słowa pewnej piosenki: mów sobie dobrze, dobrze sobie mów – autorozmowa również powinna mieć charakter pozytywny. Skup się przykładowo na tym, co chcesz osiągnąć, a nie na tym, jaki błąd możesz popełnić i jak źle wypadniesz pod wpływem stresu. Pomyśl też nad krótkimi sformułowaniami, słowami, które staną się „słowami-kluczami” dla Ciebie (np. \”jestem spokojny i skoncentrowany\”). Możesz dołączyć je do swojej rutyny przedstartowej (tak samo, jak i np. słuchanie wybranej przez siebie muzyki).
Każdy zawodnik ma własne indywidualne style radzenia sobie ze stresem i dla każdego różny jest poziom pobudzenia, przy którym funkcjonuje on optymalnie. Dlatego polecam również konsultacje z psychologiem sportu, który pomoże dobrać i opanować właściwe techniki treningu mentalnego przydatne w radzeniu sobie ze stresem. Z odpowiednio wykwalifikowanym psychologiem możliwy też będzie np. trening biofeedback oraz praca z przekonaniami. Na koniec dodam, że niezależnie od tego, jakie techniki będziesz stosować konieczne jest regularne ich stosowanie. Tylko wtedy przyniesie to zamierzone efekty.
