Pyta Robert
Trening mentalny – co to właściwe oznacza? Często o nim słyszę od swoich trenerów (że powinienem z niego skorzystać), ale tak naprawdę nie wiem, z czym to się je. Czy jest zatem trening mentalny?
Odpowiada Trener Mentalny, Certyfikowany Coach Robert Grabarczuk
Trudno jest stwierdzić, co dany trener może mieć na myśli mówiąc do swojego zawodnika, że przyda mu się trening mentalny. Trener może mieć na przykład przekonanie, że dana osoba ma bardzo duży potencjał, który nie został jeszcze do końca ujawniony, a jego rezerwy są właśnie w psychice. Dotychczasowe wyniki mogą być zadawalające, ale są one tylko wstępem do przyszłej eksplozji talentu, który może nastąpić dzięki udziałowi w treningu mentalnym Zatem czym jest trening mentalny? Jest to bardzo dobre pytanie. Trening mentalny jest nową forma pracy nad rozwijaniem własnego potencjału. Jest to trening oparty na wiedzy pochodzącej z wielu dziedzin, między innymi z psychologii sportu, psychologii pozytywnej, coachingu, kinezjologii, fizyki kwantowej. Dzięki temu sportowiec biorący udział w treningu mentalnym ma dostęp do najnowszych technik, modeli i narzędzi, które wspomogą jego rozwój mentalny.
W świecie sportu nastała nowa era, nadszedł czas dla treningu mentalnego. Po erze treningu technicznego, taktycznego i fizycznego, przyszła pora na przełom i globalne zastosowanie treningu mentalnego w pracy ze sportowcami. Eksperci na całym świecie związani ze sportem oraz psychologią sportu są zgodni, że w przygotowaniu technicznym, taktycznym i fizycznym zbliżyliśmy się do granicy ludzkich możliwości. Natomiast miejscem, w którym sportowiec może szukać swojej przewagi nad rywalami jest sfera mentalna.
Przygotowanie mentalne zawodnika jest polem, na którym nadal można zrobić znaczący postęp i dzięki temu odnosić zwycięstwa w coraz bardziej wyrównanej grupie rywalizujących ze sobą sportowców. Zależność jest prosta: jeśli dwóch sportowców (dwie drużyny) rywalizujących ze sobą o zwycięstwo posiada taki sam poziom przygotowania fizycznego, taktycznego i technicznego, wygrywa ten (wygrywa ta drużyna), który jest lepiej przygotowany mentalne w momencie rywalizacji. W trakcie treningu mentalnego sportowiec pracuje nad indywidualnie wybranymi przez samego siebie zagadnieniami. Nie ma jednego uniwersalnego schematu, wzoru prowadzenia treningu mentalnego. Dlaczego? Ponieważ kształt i przebieg treningu mentalnego jest determinowany przede wszystkim przez osobę sportowca i jego indywidualne cechy.
Zadaniem trenera mentalnego (psychologa sportowego) jest wykorzystanie swojej wiedzy, umiejętności i doświadczenia w celu profesjonalnego poprowadzenia całego treningu oraz dostosowania jego kształtu do wymogów i potrzeb danego sportowca. Potrzeby sportowców – tak jak każdego innego człowieka – względem treningu mentalnego są różne. Sportowiec na każdym etapie swojej kariery ma do czynienia z szeregiem wyzwań, do których zaliczamy między innymi: presję, stres przedstartowy, trudności ze skuteczną koncentracją, brak motywacji, utratę pewności siebie, utratę poczucia własnej wartości, zmianę otoczenia, trudności z odnalezieniem się w nowej grupie i miejscu, rosnące oczekiwania nas samych względem siebie oraz rosnące oczekiwania otoczenia względem nas, kontuzje, skuteczny powrót do treningów po kontuzji, obniżkę formy, odnalezienie się po spektakularnym sukcesie, duże pieniądze, pokusy pozasportowe, odnalezienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, przygotowanie mentalne do zakończenia kariery sportowej, życie po zakończeniu kariery.
To jak sportowiec poradzi sobie z czekającymi na niego wyzwaniami w dużej mierze zależy od jego mentalności. Następstwem są osiągane rezultaty, określony rozwój kariery sportowej i szeroko pojęta jakość życia. Trening mentalny może zacząć się od prawidłowego sformułowania celów związanych z karierą i dalszym rozwojem sportowca. Ważne jest, aby wyznaczone przez zawodnika cele ekscytowały go do dalszego rozwoju. Następnym etapem jest odnalezienie dróg prowadzących do realizacji danego celu oraz identyfikacja wszystkich trudności i zagrożeń, które mogą pojawić się w trakcie realizacji planu. Dzięki podjętym działaniom zawodnik ma przed sobą klarowny plan działania, który sprawia, że rozwój kariery znacznie przyśpiesza. Ponadto w trakcie treningu mentalnego sportowiec może odnaleźć powody dla których zajmuje się uprawianiem tej a nie innej dyscypliny sportu. Taka sytuacja sprawi, że zawodnik dotrze do źródeł swojej wewnętrznej motywacji – odnajdzie powód, dla którego uprawia dany sport. Dzięki temu sportowiec otrzyma zastrzykiem dodatkowej energii, który doda mu siły i dalszej motywacji do pracy.
W trakcie treningu zawodnik może zdać sobie sprawę, że bardziej ekscytuje go coś innego niż dyscyplina, którą aktualnie uprawia. Efekt treningu zależy w głównej mierze od samego zawodnika, od jego celów, które chciałby zrealizować. Osiągane przez sportowca rezultaty w trakcie treningu wpływają pozytywnie na jego wyniki sportowe, a także na jego życie prywatne. Bez wątpienia nabycie przez sportowca takich umiejętności jak zarządzanie stresem przed zawodami sportowymi przełoży się również na inne sfery jego życia, na przykład na życie rodzinne czy relacje z przyjaciółmi, postawę w trakcie wykonywania innych czynności (jazda samochodem, przemawianie przed dużą grupą odbiorców). Ponadto wypracowane indywidualne techniki relaksacji, umiejętność koncentracji uwagi, wzrost pewności siebie, poczucia własnej wartości oraz wzmocnienie ogólnej wytrzymałości mentalnej są rzeczami, które będą miały wpływ zarówno na osiągane przez danego sportowca wyniki sportowe, jak i na jakość jego prywatnego życia.
Między ciałem a umysłem jest bardzo ciekawa zależność, która ma determinujący wpływ na osiągane przez nas rezultaty:
1) Jeśli nasze ciało jest w stanie coś zrobić, a umysł uważa, że nie jest na to gotowy lub się tego boi => W takiej sytuacji umysł będzie sabotował nasze działania i zrobi wszystko, aby nasze działanie nie zakończyło się sukcesem.
2) Jeśli umysł uważa, że jest gotowy, a ciało jeszcze nie jest w stanie czegoś zrobić => Jest duża szansa, że wcześniej lub później uda nam się wykonać określone zadanie. W takiej sytuacji ciało będzie chciało dopasować się do naszego umysłu (wewnętrznego obrazu, który stworzyliśmy) i zacznie zrealizować to, co już jest w naszej głowie.
3) Jeśli i ciało i umysł są gotowe => Na pewno uda się zrealizować określone zadanie. Niesamowicie wiele zależy od specyficznego mięśnia znajdującego się naszej głowie.
Trening mentalny pozwala na uwolnienie i efektywne pokierowanie własnym potencjałem. Reasumując, trening mentalny to rozwój sportowca na wielu płaszczyznach. Coraz więcej sportowców i trenerów zgadza się z badaniami naukowców, które ukazują, że sukces w sporcie to w 70-80% psychika, sfera mentalna danego zawodnika. Mimo tak wielu korzyści związanych z treningiem mentalnym, nadal nie trenujemy naszej psychiki tak często jak trenujemy mięśnie, technikę czy taktykę.
